پیشینه ایکوم ایران
طبق اساسنامه ایکوم، کارکنان حرفه‌ای موزه شامل کلیه پرسنل موزه‌ها یا موسساتی هستند که دوره آموزش را گذرانده‌اند یا دارای تجربه عملی معادل در زمینه مدیریت و عملکرد موزه و افراد مستقلی هستند که طبق تعریف فوق، به قانون اصول اخلاقی و حرفه‌ای ایکوم احترام می‌گذارند و به‌صورت حرفه‌ای یا مشاوره‌ای فعالیت می‌کنند؛ در حالی که برای محصولات و تجهیزات تجاری مورد لزوم موزه‌ها و خدمات مربوط به موزه‌ها فعالیت نمی‌کنند.
اساسنامه کميته نخست در سال 1329 تهيه شد و سپس در سال هاي 1336 و 1347 اصلاحاتي درآن صورت گرفت. کميته ملي موزه هاي ايران از بدو تأسيس خود با شوراي جهاني موزه ها ارتباط مستقيم داشته و در ديماه 1350 کميته در شوراي مذکور به رسميت شناخته شد. نخستين فعاليت کميته برگزاري دوره آموزشي نقش موزه ها در تعليم و تربيت بوده است. در سال 1355اولین مجمع موزه داران آسيا اقیانوسیه ايکوم با همكاري اداره كل موزه ها در ايران تشکيل گرديد.
کمیته ملی تابع شوراي بين المللي موزه ها که به اختصار “ايکوم ICOM ” ناميده مي شود قرار دارد، وآن سازماني است غير دولتي وابسته به سازمان يونسکو و دفتر آن در شهر پاریس در کشور فرانسه قراردارد.
ايکوم بزرگترين خانواده جهاني موزه شناسان و سازمانهايي است که به نحوي با تعريف موزه در ارتباط می باشند و از نقطه نظر صلاحيت علمی در اين زمينه در جهان در جایگاه و مرتبه نخست قراردارد.
كميته ملي موزه هاي ايران تا سال 1357 فعاليت مستمر داشت. اما پس از آن به علت عدم پرداخت حق عضويت مربوطه فعالیت آن متوقف شد.
برابر مقررات شورای بین المللی موزه ها تشكيل كميته ملي در هر كشور با عضويت حداقل 3 عضو موسسه اي و دوعضو انفرادي تحقق مي يابد. در اين راستا اداره كل موزه هاي وقت سازمان ميراث فرهنگي کشور در جهت عضويت مجدد در شورای بین المللی فعاليت پی گیرانه ای نمود و در سال 1367 با تصويب هيئت وزيران توانست مجوز پرداخت حق عضويت آن اداره را اخذ نماید، ولي با توجه به اينكه تعداد اعضا به حدنصاب نرسيده بود شكل گيري كيمته ملي به تعويق افتاد.
با توجه به اينكه شوراي بين المللي موزه ها ايكوم سازماني است غير دولتي و وابسته به يونسكو می باشد لذا كميسيون ملي يونسكو ايران با تلاش مستمر رياست وقت اداره فرهنگ، در زمينه آشنايي موزه داران و ديگر موزه های فعال سازمان های دیگر با شوراي بين المللي موزه ها و ايجاد تسهيلات به منظور عضويت آنان در ايكوم ، زمينه شكل گيري مجدد كميته ملی موزه هاي ايران را فراهم نمودند و همچنين علاقه مندان به موزه ها با عضويت انفرادي خود در ايكوم نيز به تشكيل كميته ياري رساندند .
به طوري كه پس از بيست سال، اولين نشست اعضاء ايكوم و ديگر علاقه مندان در تاريخ 28/11/1376 در مورد چگونگي تشكيل كميته ملي صورت پذيرفت. در اين جلسه پيرامون تشكيل كميته ملی، هيئت اجرايي، تدوين آئين نامه داخلي و… بحث و بررسيي به عمل آمد و در تداوم اين جلسات در يازدهمين جلسه كه درتاريخ 25/6/1377 هيئت اجرايي كميته ملي موزه اي ايران از بين اعضا ي ايكوم انتخاب شدند و گزارش اين جلسه به انضمام آئين نامه داخلي كه توسط كميته مشورتي تدوين شده بود جهت تائيد به شوراي بین المللي موزه ها(ايكوم) ارائه گشت و بدين ترتيب با تاييد شوراي اجرايي ايكوم ، كميته ملي موزه هاي ايران پس از بيست سال رسما فعاليت هاي خود را آغاز نمود . نظر به اينكه كميته ملي موزه هاي ايران(ايكوم ايران) به عنوان يك نهاد رابط و مشورتي، مسئوليت ايجاد ارتباط ميان نهادها و موزه هاي عضو و دیگر اعضا ی انفرادری را در داخل کشور و همچنین با شورای بین المللی موزه ها عهده دارد امید است بتوانیم د راین راستا فعالیت های موثری را در زمینه هماهنگی معرفی و آموزش و به ویژه ترویج فرهنگ موزه داری ارائه نماید.
کمیته ملی پس از تدوین آئین نامه داخلی نخستین همایش را با حمایت سازمان میراث فرهنگی کشور تحت عنوان نقش موزه ها در توسعه فرهنگی برگزار نمود و پس از آن در اجلاسهای سه سالانه شورای بین المللی به صورت فعال حضور یافت. در سال 1383 با حمایت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری وقت و و جند عضو سازمانی، دومین همایش را تحت عنوان
موزه ها در هزاره سوم همراه با نمایشگاه جنبی معرفی تجهیزات و تکنولوژی مورد نیاز موزه ها برگزار نمود. در اسفندماه 1385 کمیته ملی موزه ها با همت اعضای خود اجلاس منطقه ای آسیا اقیانویسه را در شیراز برگزار نمود.
هیات اجرایی کمیته ملی محور اصلی فعالیت سالانه خود را با عنایت به شعار های اعلام شده از طرف شورای بین المللی معطوف به آموزش و آشنایی عامه با فرهنگ موزه ای در اقشار مختلف در كشور نموده است.
اكنون سال موزه و خاطره را به انتها رسانيده و آغاز فعاليت برمحو موزه ها در دنياي درحال تغيير را آغاز نموده ايم بي مناسبت نخواهد بود كه خاطره عزيزاني كه كميته ملي امروز حاصل تلاش آنان در زمان نياز بوده است را گرامي بداريم . لذا ايكوم ايران تلاش و پي گيري هاي موثر رياست وقت اداره فرهنگ كميسيون ملي يونسكو در ايران سركارخانم فاطمه فراهاني را به انضمام خدمات مدجدانه خانم جنت مظلوم و آقایان : قربان عزیززاده و عبدالرحمن اعتصامی فر از همکاذان تلاشگر اداه کل موزه های وقت سازمان میراث فرهنگی کشور ارج مي نهد و سپاس خود را تقديم ايشان و علاقمنداني كه از گذشته نه چندان دور به عنوان اعضاي انفرادي در سال 1377موجبات تسريع شكل گيري كميته ملي را فراهم نمودند عبارتند از :
خانمها: آقايان:
زهرا راحت ورنوسفادراني محمد ناصري پور
لعيا جوشني علي ادهمي ميرحسيني
راهله نصيري محمدرضا وكيلي
مليحه مهدي آبادی
پريسا اندامي
این موارد از نظر ایکوم به موزه‌ها اختصاص دارد:
– بناها و مکان‌های طبیعی و باستان‌شناسی و نژادشناسی و بناهای تاریخی و مکان‌هایی که از ماهیت موزه برخوردارند و برای کسب، حفظ و ارتباط شواهد مادی مردم و محیط‌زیست آنها فعالیت می‌کنند.
– سازمان‌هایی که مجموعه‌ها را نگهداری و نمونه‌های گیاهان و جانوران زنده مانند مکان‌های وحش‌شناسی و گیاه‌شناسی، آکواریوم و باغ‌وحش را نمایش می‌دهند.
– موسسات محافظ و گالری‌های نمایشی که دائما توسط کتابخانه‌ها و مراکز بایگانی محافظت می‌شوند.
– ذخایر طبیعی.
– سازمان‌های موزه بین‌المللی، ملی، منطقه‌ای، محلی، وزارتخانه‌ها، ادارات، موسسات دولتی مسوول موزه‌ها.
– موسسات و سازمان‌های غیرانتفاعی مسوول تحقیق، آموزش و پرورش، اسناد و سایر فعالیت‌های مربوط به موزه‌ها و موزه‌شناسی.
– سایر سازمان‌ها مانند شورای اجرایی، پس از کسب مشورت از کمیته مشاوره که دارای کلیه یا بعضی از خصوصیات موزه هستند یا از طریق مطالعه و تحقیق و آموزش موزه‌ها و کارکنان حرفه‌ای موزه‌ها از موزه‌ها حمایت می‌کنند.
ایکوم برای کارکنان حرفه‌ای موزه‌ها نیز مقرراتی دارد.